Het zuiden en het oude continent

Het Europese ontwikkelingsbeleid
In Amsterdam wordt een begin gemaakt met de herziening van het Verdrag van Lome, waarin het grootste deel van de Europese ontwikkelingsbestedingen geregeld is. Dit verdrag kende tot nu een soort voorkeursbehandeling toe aan vroegere Europese kolonies in Afrika, het Caraibisch gebied en de Stille Oceaan. Het verdrag wordt in 2000 herzien. Volgens EU-commissaris Jo o de Deus Pinheiro moet dat nieuwe verdrag de betrokken landen "integreren in de wereld-economie". Dat voorspelt weinig goeds.

De coherentie in het Europese beleid
Europees ontwikkelingsbeleid zoals het met de mond beleden wordt, en Europees handelsbeleid zoals het gevoerd wordt, rijden elkaar regelmatig in de wielen. Terwijl aan de ene kant geld wordt vrijgemaakt om Afrikaanse vissers te steunen, maakt een visserij-akkoord het mogelijk dat veel beter uitgeruste Europese vissers de Afrikaanse kust leeg halen. Terwijl eerlijke handelsproducten als Max Havelaar koffie en chocolade voorzichtig gesteund worden, bereidt Europa maatregelen voor die de kleine cacao-producenten direct benadelen. De Europese Commissie wil toestaan dat voortaan vijf procent van onze chocolade uit niet-cacaovetten gaat bestaan. Goed voor de Europese olie- en vetten-industrie, slecht voor de kleine boeren in het Zuiden. Of daarin iets gaat veranderen valt te betwijfelen. De toon in Europa is gezet door de oorlogszuchtige taal van Leon Brittan, de EU-commissaris van Handel. Volgens Brittan wil de Europese Commissie "erop toezien dat de particuliere en openbare sector in Europa de handen ineenslaan om de meest veelbelovende markten te doen openstellen. Kortom, we maken gebruik van ons gehele wapenarsenaal"

Europa verlegt haar prioriteiten
De wereld lijkt in de greep van een en dezelfde economische logica. De Economische en Monetaire Unie die binnenkort in werking treedt, en de strikte begrotingsdiscipline die de meeste landen handhaven, dreigt op ons continent te leiden tot structurele economische en maatschappelijke uitsluiting van grote groepen mensen. Een 'structurele aanpassing' aan de logica van de 'vrije markt', vergelijkbaar met de Structurele Aanpassingsprogramma's die IMF en Wereldbank opleggen aan de landen in de Derde Wereld. Daar zijn de gevolgen helemaal desastreus. Armoede, maatschappelijke desintegratie en gewapende conflicten doen vele mensen naar Europa vluchten. In plaats van structurele oplossingen te zoeken voor de problemen daar en hier, lijkt de EU haar prioriteiten verlegd te hebben naar de promotie van vrijhandel, het openbreken van markten in de Derde Wereld en het winnen van de concurrentieslag met Japan en de Verenigde Staten. Voor de Derde Wereld rest niet meer dan noodhulp (als het al te laat is), (steeds striktere) vluchtelingenopvang en (machteloze en vaak contra-productieve) militaire vredesoperaties.

Maar er zijn meer vragen. Betekent de Europese eenwording dat een oplossing van het schuldenprobleem van de Derde Wereld dichterbij komt? Of is juist het tegendeel het geval? Wat zijn de gevolgen voor duurzaamheid, mensenrechten en vrouwen? En wat zijn de opvattingen die in de Derde Wereld leven ten aanzien van de Europese eenwording? Biedt, in de ogen van politieke en sociale organisaties daar, de eenwording nieuwe economische en politieke perspectieven, of is het de zoveelste bedreiging van de beperkte ruimte die deze landen hebben om een eigen beleid te voeren?

Themadag
Zondag 15 juni staat volledig in het teken van een vreedzaam en solidair Europa. Solidariteit tussen Europa en het Zuiden, dat moet het uitgangspunt zijn. Immers, de toekomst van Europa gaat niet alleen de Europeanen aan. Wordt het een neoliberaal Europa, zoals de regeringsleiders dat voor ogen hebben, of een Europa dat de Derde Wereld echt de kans geeft zich te ontwikkelen?

Barend de Voogd
Werkgroep Europa en het Zuiden