door Arthur Bruls
Het verdrag van Amsterdam, zal weinig mogelijkheden bieden voor burgers om de Europese autoriteiten te controleren of te kiezen. In Nederland hebben migranten nu stemrecht voor de gemeenteraad. Hoe is dat in andere landen van de EU geregeld? "Behalve in Nederland heb je dat in Denemarken en Zweden. En nu binnenkort - en dat is opmerkelijk - in een aantal zuidelijke landen. In Portugal is dat rond, het parlement is akkoord gegaan. In Italie ligt er een voorstel van de regering. We hadden van de Nederlandse regering verwacht dat het Verdrag van Amsterdam minstens iedereen die legaal in Europa verblijft, volledige burgerrechten zou geven. Het minimum zou toch wel stemrecht voor migranten op lokaal niveau zijn, maar de Nederlandse regering is heel timide wat dat betreft. Voor de anti-discriminatieclausule geldt hetzelfde."
De politiek heeft er geen trek in...
"Dat komt omdat de Nederlandse regering en die van andere landen denken: 'Dat kost ons geld.' Ze hebben ervaring met de gelijke rechten van mannen en vrouwen. Men is bang dat dat wordt uitgebreid naar gehandicapten en andere groepen. Ook op een ander punt heb ik bezwaren tegen het beleid van de Nederlandse regering als EU-voorzitter. Op de zogenaamde Barcelona conferenties overlegt de EU met de landen rondom de Middellandse zee. De rol van de civil society, van non- gouvernementele organisaties, werd in eerste instantie erkend. Men was niet alleen uit op economische akkoorden. Het Nederlandse voorzitterschap legt minder accent op de rol van NGO's. Men overlegt liever direct met de regeringen van die landen. Dat kon je zien bij het bezoek van die Turkse minister onlangs. De Nederlandse regering wil met de landen rond de Middellandse zee praten over drugs, veiligheid, criminaliteit en de beperking van illegale immigratie. Dijkstal is bijvoorbeeld vorig jaar naar Marokko gegaan en heeft de regering daar gevraagd de Islam in Nederland te organiseren. Dat heeft hij ook in Turkije gedaan. Juist omdat Marokko geen rechtsstaat is, is het wezenlijk dat migranten het burgerschap van Europa krijgen. Wij zijn geen burgers van Turkije of Marokko, wij zijn burgers van hier. Wij denken niet dat het Verdrag van Amsterdam dit gaat regelen. Omdat in de EU alles wat met migranten te maken door de ministers besloten wordt zonder verdere democratische controle. Wij vinden dat de rechten van migranten geregeld moeten worden in een verdrag. Ook het Europees parlement en de nationale parlementen hebben nauwelijks iets te zeggen over de rechten van migranten in Europa."
Mag een werkloze Marokkaan of Turk met een verblijfsvergunning in Belgie een baan aannemen in Nederland, vlak over de grens? "Dat mag niet. Een migrant van buiten de EU mag geen baan in een ander EU-land aannemen, dan in het land waar hij woont. Dat is triest. Er wordt gewoon onderscheid gemaakt naar nationaliteit en dat betekent dat zo'n migrant gedwongen is om werkloos te blijven en natuurlijk moeilijker integreert."
Vroeger zat je als migrant uit Turkije of Marokko tussen gastarbeiders uit Italie en Spanje. Nu wordt opeens heel duidelijk dat je geen Europeaan bent, wordt het Europese karakter van de Nederlandse cultuur benadrukt. Ontstaat er daarom ook geen Europees nationalisme en chauvinisme?
"Ik denk van wel. De Europese Christen-democraten en ook Bolkestein benadrukken nu dat Turkije geen Europees land is. Maar goed, zij gaan steeds minder uit van een Europa voor alle Europeanen, maar van een christelijk Europa. En de migranten krijgen natuurlijk nog steeds de schuld van de werkloosheid, in een nota van de CDU wordt gezegd dat aan mensen met de Duitse nationaliteit prioriteit gegeven moet worden. Het is niet alleen meer Le Pen die dat zegt. Je ontvang een tegenstrijdige boodschap, er wordt gezegd dat migranten moeten integreren, maar er wordt ook een sfeer van achterdocht en chauvinisme gecreeerd. Maar ik geloof dat de manier waarop Europa nu vorm aanneemt een andere aanpak stimuleert in de sociale bewegingen. Kijk maar naar Renault in Vilvoorde. Er ontstaat een nieuw internationalisme, een nieuwe solidariteit binnen de sociale bewegingen. En ik ben optimistisch in die zin dat juist met dit harde monetaire beleid, als reactie op dit Europa van het kapitaal, op Europese schaal sociale bewegingen opgebouwd kunnen worden. Wij organiseren daarom een schaduwconferentie met de naam Migrantie in Amsterdam. Migrantie, dat is het land van de 15 miljoen migranten van buiten EU, die volwaardig burger willen worden van Europa. We kiezen voor die conferentie thema's die niet alleen migranten aangaan. We gaan aan de slag met armoede, sociale zekerheid en dakloosheid. Volledig burgerschap voor migranten betekent voor de migrantenorganisaties dat we op alle maatschappelijke terreinen actief moeten worden. We streven er naar dat in Amsterdam een verklaring wordt opgesteld en een actieprogramma van alle sociale bewegingen en NGO's - niet alleen die van migranten - waarin staat dat we een ander, sociaal Europa willen. Daarmee kunnen we aan de slag als Luxemburg het voorzitterschap van Nederland overneemt.